"Dám hành động" là cuốn hồi ký của Cựu Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) - Cơ quan điều tiết chính sách tiền tệ của Mỹ - được lập ra với hai mục tiêu chính: ổn định giá cả và toàn dụng việc làm.
Các chính sách của Fed liên quan chặt chẽ đến tình hình kinh tế, các yếu tố như: lạm phát, lãi suất, tỷ lệ thất nghiệp...ảnh hưởng đến kinh tế của mỗi nhà, mỗi người.Với vai trò đầu tàu kinh tế của toàn thế giới, các chính sách của Fed không chỉ tác động đến riêng nước Mỹ, mà còn ảnh hưởng đến các nền kinh tế khác nữa, đặc biệt là các quốc gia phát triển xuất nhập khẩu và đầu tư nước ngoài.
Cuốn sách là đoạn hồi ký về giai đoạn khủng hoảng 2008 - 2013. Qua đó, người đọc được xem lại những thước phim chi tiết về các sự kiện lớn trong cuộc khủng hoảng, nguyên nhân, và ảnh hưởng của nó; quan điểm và căn cứ của Fed khi đưa ra các hành động ứng phó; những lý giải vì sao Fed không cứu Lehman, tại sao lại giải cứu AIG, Bear Stearns,....
Không chỉ đem đến cái nhìn rõ hơn về cuộc khủng hoảng, tác giả Ben S. Bernanke còn mô tả cho độc giả cơ chế vận hành, làm việc của Fed, sự phối hợp với Bộ Tài chính, Quốc hội...trong điều tiết nền kinh tế.
Những nội dung trong cuốn sách giúp người đọc củng cố thêm kiến thức về kinh tế vĩ mô, về vận hành của các ngân hàng, đặc biệt là trong thời kỳ khủng hoảng. Các kinh nghiệm và bài học lịch sử này còn nguyên giá trị. Bởi như John Brooks đã từng viết trong cuốn sách Những cuộc phiêu lưu trong kinh doanh: "Tôi nghĩ rằng người ta có thể thận trọng hơn được một, hai năm, rồi sau đó chúng ta lại có thể chứng kiến một cuộc đầu cơ khác và rồi dẫn tới một cuộc khủng hoảng khác, và cứ như thế cho đến khi Chúa Trời làm cho con người bớt tham lam đi."
Tuy nhiên, khác với các sách kinh tế thông thường, hồi ký của Ben S. Bernanke còn khai mở những vấn đề nằm sau lý thuyết kinh tế. Đó là áp lực chính trị đối với mỗi quyết định về kinh tế. Ben đã mô tả là
"Tại Hội đồng Cố vấn Kinh tế, tôi cũng trực tiếp xem xét công đoạn "làm xúc xích" chính sách kinh tế, khi những phân tích kinh tế được lý tưởng hoá gặp phải nền chính trị sóng gió của Washington."
Trong bộ máy quản lý kinh tế tài chính có rất nhiều thành phần. Mỗi thành phần lại đại diện cho những nhóm lợi ích riêng. Lợi ích và quan điểm riêng là nhân tố khiến cho mỗi người hành động không theo nguyên lý khách quan, mà rất chủ quan, đôi khi cực đoan. Ví dụ, vụ giải cứu Bear Stearns từ bờ vực phá sản đã vấp phải nhiều chỉ trích nặng nề. Những người chỉ trích tập trung vào sự bất công của việc giải cứu Phố Wall (tượng trưng cho các công ty, giới đầu tư), bằng tiền của Phố Main (đại diện cho đông đảo tầng lớp lao động, đóng thuế). Lý giải cho việc giải cứu Bear Stearns, Ben S. Bernanke đã giải thích rằng Phố Wall và Phố Main liên kết và phụ thuộc lẫn nhau. "Với những áp lực hiếm có lên nền kinh tế và hệ thống tài chính toàn cầu, tổn thất từ vụ vỡ nợ của Bear Stearns, nếu xảy ra, sẽ rất nghiêm trọng và cực kỳ khó ngăn chặn,...Tổn thất này chắc chắn sẽ vượt ra ngoài các thị trường tài chính, từ đó tác động lên toàn bộ nền kinh tế. Nếu không được tiếp cận tín dụng, người dân sẽ không thể mua nhà, mua xe, còn các doanh nghiệp sẽ không thể phát triển hoặc thậm chí không thể trang trải nổi các chi phí vận hành hiện tại. Tác động tiêu cực tới việc làm và thu nhập sẽ diễn ra rất nhanh chóng và khốc liệt.". Vì vậy, cần phải giải cứu Bear Stearn. Và Ben viết: "Tôi biết rằng nhiều thượng nghị sĩ tinh tường đều hiểu - sau này, một số người đã nói với tôi như vậy - nhưng cám dỗ của việc tranh thủ cơ hội chính trị lại quá lớn đối với nhiều người." "Lúc nào cũng thế, các chính trị gia luôn cố gắng để phòng đường lui. Một mặt, họ biết việc giải cứu tài chính không bao giờ được lòng người dân, và nhiều người đang cố gắng hết sức để lợi dụng nhận định rằng Bộ Tài chính và Fed đang coi trọng Phố Wall hơn Phố Main." Hay Thống đốc Texas, Rick Perry, tháng 8 năm 2011, tại sự kiện vận động ở Iowa, ông gọi những nỗ lực tăng trưởng kinh tế của Fed "gần như là hành động phản quốc". Ông nói "Nếu từ nay đến khi bầu cử, gã đó (ý chỉ Chủ tịch Ben S. Bernanke) cho in thêm tiền, tôi không biết ở Iowa các vị sẽ làm gì với gã, còn ở Texas chúng tôi sẽ cho gã ta biết tay."
Khi đưa ra quyết định, Ben S. Bernanke luôn phải sẵn sàng đương đầu với những ý kiến trái chiều, những công kích, thậm chí là bôi nhọ công khai. Trước những lời công kích, nhạo báng đến từ những nhân vật tài giỏi tiếng tăm, nếu không có kiến thức vững chắc và lập trường vững vàng, bản thân người ra quyết định cũng sẽ khó tránh khỏi nghi ngờ chính quyết định của mình, hoặc chùn bước, chán nản. Đó hẳn là một cuộc chiến cả về tư duy lẫn tâm lý. Như Ben đã đúc kết:
"Chúng tôi sẽ đương đầu với hai thử thách khi giải quyết khủng hoảng. Thứ nhất là làm những gì đúng đắn. Thứ hai sẽ là giải trình trước công luận, và các chính trị gia lý do tại sao làm như vậy lại đúng đắn."
Và rằng:
"Một phần của trò chơi nằm ở sự tự tin, nếu không vấn đề sẽ mãi còn hiện hữu."
Đọc về những điều này, ta mới càng thấm thía vì sao tác giả lại đặt tên sách là "Dám hành động". Để đưa ra được những quyết định, người đứng đầu không chỉ phải có kiến thức kinh tế uyên thâm, mà còn phải có sự dũng cảm đối đầu với dư luận và áp lực chính trị. Suy rộng ra, trong các quyết định của mỗi người, dù ở vị trí cao để ra quyết định cho cả tập thể, hay ở vị trí bất kỳ - chỉ ra quyết định cho cá nhân, thường đều không tránh khỏi những lời chê bai, hoặc những ý kiến đối lập. Việc giữ cho trí và tâm trong sáng, kiên định là một việc cần thiết, và là một năng lực nên được bồi đắp, luyện tập.
Ben S. Bernanke cũng ý thức rất rõ về sức mạnh của dư luận và truyền thông. Vì vậy, khác với các đời Chủ tịch trước, ông chủ trương tổ chức các cuộc họp báo, truyền thông để định hướng dư luận. Ông cũng tích cực trao đổi với những người đồng cấp, những đồng nghiệp, đối tác của mình. Đối với các thông điệp của mình, ông đặc biệt cân nhắc từ ngữ sử dụng, và đoán định phản ứng của người nghe một cách cẩn trọng. Nỗ lực kết nối và truyền thông của Ben S. Bernanke đã đóng góp không nhỏ cho công tác điều tiết tâm lý thị trường, ổn định kinh tế, hỗ trợ cho các chính sách mà Fed đưa ra. Từ đó đến nay, Fed duy trì văn hoá truyền thông tích cực. Cuốn sách bổ sung thêm một minh chứng thuyết phục về sức mạnh của giao tiếp và truyền thông, thúc đẩy sự trao đổi nhiều hơn, để tạo sự thông hiểu và đồng thuận trong mọi việc.
Cuốn sách dày gần 700 trang với nhiều kiến thức kinh tế vĩ mô, và động chạm đến những vấn đề hàn lâm học thuật là một thách thức không nhỏ với người đọc, nhưng cũng rất xứng đáng cho những ai có niềm yêu thích với kinh tế, hệ thống ngân hàng, tiền tệ, và những câu chuyện vận hành đằng sau lý thuyết kinh tế lý tưởng. "Dám hành động" phần nào giúp người đọc hiểu được thực tế kinh tế có thể không như lý thuyết vì có vô vàn yếu tố kinh tế chính trị khác tác động đến nó. Người đọc cũng sẽ được truyền cảm hứng để "dám hành động", giữ tâm trí kiên định, và chủ động, cởi mở trong giao tiếp.
